Sức hút của bộ phim về tài xế giao hàng Trung Quốc

Được chiếu chung thời điểm với bom tấn truyền hình Squid Game 2, song Upstream – bộ phim về nghề tài xế giao hàng – mới là tác phẩm có được sự chú ý của số đông khán giả Việt Nam. Không chỉ đứng đầu bảng xếp hạng Netflix, bộ phim còn tạo được hiệu ứng lớn trên mạng xã hội với số lượng thảo luận đông đảo.

Điểm thu hút của Upstream nằm ở chỗ, một mặt, tác phẩm giúp người xem hiểu được những khó khăn của công việc giao hàng – một nghề nghiệp phổ biến nhưng ít được điện ảnh khai thác trước đây. Mặt khác, bộ phim còn mô tả chân thật vị trí nhỏ bé của con người trong guồng phát triển nhanh đến chóng mặt của nền kinh tế.

Dự án được cầm trịch bởi Từ Tranh – một đạo diễn Trung Quốc theo đuổi dòng phim thương mại. Anh cũng đảm nhận vai trò diễn viên chính, hóa thân thành một kỹ sư IT trung niên đang đối mặt với khủng hoảng về tuổi tác và việc làm.

Câu chuyện về những người bị nền kinh tế bỏ lại

Upstream kể về khoảng thời gian lao dốc của Cao Chí Lũy (Từ Tranh). Ban đầu, anh là quản lý cấp trung của một công ty công nghệ, với mức lương đủ để gia đình có cuộc sống sung túc.

Tuy nhiên, tai họa nhanh chóng ập xuống Cao Chí Lũy và gia đình anh. Ở tuổi 45, Cao Chí Lũy bị chính hệ thống tối ưu hóa nhân sự mà mình lập ra cắt giảm. Tại Trung Quốc, mất việc ở độ tuổi trung niên gần như đồng nghĩa với việc “về hưu sớm”, bởi thị trường lao động khắc nghiệt tại đất nước tỷ dân có xu hướng chuộng lao động trẻ, đủ sức khỏe để liên tục tăng ca.

Chưa dừng lại, hàng loạt bi kịch khác cũng liên tục ập đến, khiến cuộc sống Cao Chí Lũy gần như chạm đáy chỉ trong thời gian ngắn. Bố anh phải phẫu thuật, tiêu tốn một khoản tiền lớn; học phí trường quốc tế của con gái đã vượt quá khả năng chi trả; và gia đình cũng đứng trước nguy cơ phải bán căn nhà hiện tại do không đủ tiền trả góp.

Hàng trăm người chấp nhận làm việc không có bảo hiểm.

Áp lực tài chính quá lớn lẫn thất nghiệp buộc Cao Chí Lũy phải đưa ra quyết định khó khăn. Anh chấp nhận trở thành nhân viên giao hàng – công việc mà chính anh cảm thấy “dưới tầm” so với trình độ của bản thân.

Cuộc dấn thân bất đắc dĩ của Cao Chí Lũy mở ra góc nhìn chân thực về nghề shipper. Họ là những lao động tự do, không được bảo vệ, không có cơ hội phát triển và bị nền kinh tế đẩy vào một công việc đầy rủi ro.

Những người giao hàng, thực chất phải đối diện với hàng chục vấn đề mỗi ngày. Từ chật vật trong những con hẻm có số nhà lộn xộn, liên tục đối diện với nguy hiểm từ giao thông, bị coi thường, cho đến việc phải chấp nhận những đòi hỏi quá đáng từ hàng trăm khách hàng. Song, tất thảy điều đó chỉ để đổi lại một khoản tiền ít ỏi, chỉ đủ trang trải cuộc tạm bợ.

Không chỉ với những người có trình độ thấp, ngay cả một kỹ sư IT như Cao Chí Lũy – người đã lao động trí óc đến mức kiệt quệ, cũng phải bất lực với thời thế. Con người bỗng dưng trở nên nhỏ bé trước sự phát triển thần tốc của nền kinh tế. Họ không cách nào nắm lấy số phận của bản thân, thay vào đó, bị bỏ lại khi tuổi tác và trình độ không còn phù hợp.

Trong bối cảnh ảm đạm hậu Covid, khi mà chuyện sinh kế ngày càng trở nên khó khăn, những tác phẩm như Upstream giống như một lời an ủi dành cho những người đang chật vật với cuộc sống hiện tại.

Đứa con tinh thần của Từ Tranh tạo được sự đồng cảm lớn khi vừa nói lên những khó khăn của một công việc ngày càng phổ biến, vừa cho thấy mặt trái của chủ nghĩa tư bản, mà ở đây là cách nó tác động tiêu cực lên đời sống của những con người nhỏ bé, không có nhiều quyền lực.

Lạm dụng bi kịch để “câu” nước mắt

Bên cạnh việc khắc họa áp lực mưu sinh nơi đô thị, Upstream cũng là một tác phẩm ấm áp về gia đình, tình anh em và tình người. Cao Chí Lũy, dẫu sa cơ thất thế, không còn đem lại cuộc sống sung túc cho gia đình, song vợ con vẫn luôn ở đó vỗ về anh. Họ không một lời phàn nàn, chấp nhận cùng Cao Chí Lũy đi qua những ngày khó khăn, trở thành nguồn động lực to lớn để anh quyết tâm ngược dòng nghịch cảnh.

Câu chuyện gia đình của Cao Chí Lũy gây xúc động.

Không chỉ vậy, Cao Chí Lũy còn có những người đồng nghiệp và người bạn đáng quý. Hầu hết shipper làm cùng Cao Chí Lũy đều có cuộc đời tương đối bi kịch, dẫu vậy, họ không vì thế mà đánh mất tinh thần trượng nghĩa. Cao Chí Lũy, nhờ có những sự giúp đỡ tại nơi làm việc, mới có thể hòa nhập nhanh chóng với nghề shipper.

Dễ thấy, thông điệp về xã hội và tính nhân văn trong câu chuyện chính là thứ giúp Upstream lấy được thiện cảm từ khán giả. Song, đứa con tinh thần của Từ Tranh cũng có không ít hạn chế, đặc biệt là trong khâu kịch bản.

Thực chất, không ít chi tiết trong Upstream bị đánh giá là thiếu logic, mang nặng tính sắp đặt. Đơn cử như việc cuộc đời của Cao Chí Lũy có quá nhiều bi kịch ngẫu nhiên cùng ập tới một lúc, khiến khán giả khó tin vào câu chuyện; hay một kỹ sư IT đã có hàng chục năm đi làm như anh lại không có tiền tiết kiệm, phải nhanh chóng chuyển qua làm shipper cũng chưa thật sự hợp lý.

Tác phẩm chỉ nhận được 6.9 điểm trên IMDb và 6.6 điểm trên Douban

Chưa kể, việc Cao Chí Lũy liên tục ngã xe cũng khiến không ít khán giả ngán ngẩm và coi đây là chiêu trò để câu kéo nước mắt. Đặc biệt, chi tiết anh ngã xuống nhưng vẫn cố gắng cười theo yêu cầu của app bị nhận xét làm lố, không thực tế.

Rõ ràng, Upstream có không ít chi tiết mang tính cường điệu, nhằm mồi chài cảm xúc khán giả. Song nếu xét về mặt chủ đề và cách bộ phim đi sâu vào ngóc ngách của những con người yếu thế, đứa con tinh thần của Từ Tranh vẫn là bộ phim đáng được trân trọng.